‘Bij de Tol’ is in 1893 gebouwd als kerkgebouw en sinds 2007 in gebruik als sfeervolle locatie voor zaalverhuur, bijeenkomsten, verenigingsavonden, besloten feesten, recepties, repetitieruimte, atelier, vergaderingen, etc.
‘Bij de Tol’ bestaat al meer dan 125 jaar. In 1886, het jaar van de Doleantie, heeft landelijk een deel van de leden van de Ned. Hervormde Kerk zich verenigd in de Gereformeerde Kerken. Ook in Linschoten werd in 1893 een Gereformeerde Kerk gesticht en een Doleantie kerkje gebouwd. Dit kerkje kreeg de naam ‘Bij de Tol’, als verwijzing naar het tolhuisje uit 1838 aan de overkant van de Nieuwe Zandweg.
Kenmerkend voor dit type kerk is de eenvoud en de rechthoekige vorm. De kerk heeft een pannen zadeldak tussen de tuitgevel aan de voorzijde en de puntgevel aan achterzijde. Aan weerszijden van de deur is een rechthoekig stalen venster met halfrond boogveld aangebracht. Boven de ingang is een rond venster geplaatst met een roedenverdeling in de vorm van een bloem met een rond hart en acht bladeren.
De gemeentelijke bouwvergunning werd verleend in 1893. De provincie stelde een aantal aanvullende voorwaarden: het gebouw mag nimmer worden ingericht of gebruikt als woning, er mag geen waterpomp worden geplaatst en er mag geen dam worden gelegd om toegang tot de kerk te krijgen, er moet een brug geslagen worden.
In 1967 werd het kerkje te klein en is een nieuwe vleugel aangebouwd. Daarbij werd de preekstoel verplaatst en het plafond verlaagd. In 1979 was er nog meer ruimte nodig en werd door de Kerkenraad van de Gereformeerde Kerk besloten tot de bouw van het naastgelegen ‘t Kruispunt. Het oude kerkje was toen in zeer slechte staat. Dankzij de inzet van Ben Brussel en oud – wethouder F.A.L. de Goederen is voorkomen, dat het pand werd gesloopt.
In 2007 werd ‘Bij de Tol’ het eerste gemeentemonument in Linschoten. ‘Bij de Tol’ is toen in eigendom genomen door een beheersstichting. Met hulp van vrijwilligers is het interieur van ‘Bij de Tol’ opgeknapt en gedeeltelijk weer in oude stijl gebracht. De grote zaal is omgebouwd tot een zaal die voorzien is van de gemakken zoals een keuken, waardoor deze geschikt is voor alle soort bijeenkomsten, vergaderingen, feesten, repetities, etc.
Het beheer is nu in handen van ‘Stichting Bij de Tol’, dat bestaat uit een bestuur van vrijwilligers uit Linschoten. Uit de zaalhuur worden de onderhoudskosten gedekt en wordt het monument bewaard en ingezet voor de gemeenschap. Op de jaarlijkse Open Monumentendag in begin september is ‘Bij de Tol’ open voor publiek.